Ontdek ons vol­le­di­ge voor­jaars­pro­gram­ma t.e.m. mei 2024 in onze fol­der [PDF], ook te vin­den op diver­se cul­tu­re­le locaties!

“Heilige Antonius, bes­te vrind, maak dat ik m’n … vind.” In haar nieu­we film gaat Annelein Pompe op zoek naar een onvind­ba­re vrouw. Ze laat zich tij­dens haar omzwer­vin­gen bij­staan door de patroon­hei­li­ge van de ver­lo­ren zaken en zij die de weg kwijt zijn. Onze ope­nings­film vormt het ver­trek­punt van een voor­jaars­sei­zoen in het teken van ver­dwa­len, zoe­ken en iets anders vinden. 

Mathieu Hendrickx en George van Dam onder­zoe­ken de fil­mi­sche ver­ta­ling van een par­ti­tuur. De Goldberg­variaties van Bach wor­den wel eens ver­ge­le­ken met een reis­boek over zwerf­toch­ten van de ene naar de ande­re plek. Wanneer we aan het eind van de cyclus de aria een twee­de keer horen, klinkt en voelt ze anders, ondanks het feit dat de noten exact dezelf­de zijn en zelfs de manier van spe­len niet nood­za­ke­lijk ver­an­dert. De com­po­nist en film­ma­ker Phill Niblock (1933­-2024) die in Gent een twee­de thuis vond, stel­de dan weer: ​“Mijn muziek leidt ner­gens heen. Dit is het.” Toch ope­nen zijn mini­ma­lis­ti­sche stuk­ken laag per laag nieu­we panorama’s. Luisteren wordt wan­de­len, je gehoor ver­plaatst zich door het land­schap. OFFoff zet een par­cours op langs vier Gentse sleu­tel­lo­ca­ties en belicht als eind­hal­te zijn film­werk in eigen huis. De jon­ge pro­gram­ma­tor en film­ma­ker Raouf Moussa pre­sen­teert een ambi­ti­eus drie­le­dig pro­gram­ma rond fil­mi­sche bena­de­rin­gen van ruim­te. Dit als sluit­stuk van een sei­zoen waar­in het in mei vijf jaar gele­den is dat we zelf een nieu­we thuis von­den in Kunsthal Gent en onze film­zaal inhul­dig­den met La Région cen­tra­le, Michael Snows ultie­me film over zich ver­lie­zen in een landschap. 

Vergeten films komen opnieuw boven. Godart Bakkers vond de bij­zon­de­re kun­ste­naars­films van de Gentse ​‘smal­l­film­club’ Studio E terug. Voorts is er een focus op werk van onze noor­der­bu­ren dat hier te wei­nig zijn weg vindt. We nodi­gen de Amsterdamse expe­ri­men­te­le film­pi­o­nier Barbara Meter uit in Gent en Antwerpen. Joost Rekveld maak­te voor zijn abstrac­te science­ fic­ti­on­film #59 beel­den met ana­lo­ge radio- en radar­sig­na­len. Een oog­ge­tui­gen­ver­slag van nog onbe­ken­de gebie­den? Hij spreekt zelf van ​“visu­e­le muziek voor het oog,” ter­wijl Charo Calvo dit voor­jaar ​“cine­ma voor het oor” brengt. Wanneer men vroe­ger de ran­den van een radio­fre­quen­tie ver­ken­de, trad een vreemd glis­san­do geluid op dat de ​‘Mexican dog’ wordt genoemd. Het inspi­reer­de Dany Deprez tot de titel van zijn nieu­we, lang­ver­wach­te expand­ed film. Frans van de Staak – een laat­ste Nederlander op het pro­gram­ma, gevierd door Johan van der Keuken en Jean­-Marie Straub – bouw­de zijn film Windschaduw op uit scè­nes waar­in een acteur of actri­ce aan­komt of ver­trekt. De man en vrouw pak­ken kof­fers in en uit, komen steeds ande­re woon­ruim­tes bin­nen of ver­la­ten die. Buiten beeld her­haalt Gerrit Kouwenaar de dicht­re­gels van Aire, een titel die een deun­tje oproept en ons in the midd­le of now­he­re dropt, een pleis­ter­plaats langs zui­de­lij­ker snel­we­gen: uit­stap­pend loopt het ver­haal / vast in een kom­ma: wind­scha­duw, sela, wit / regel tus­sen aan­komst en weg­gaan / de betrap­te brief op het pad een blad / tus­sen bla­de­ren, echo noch oor, geen woord / dat ver­wijst, zelfs geen hek ergens voor / ver­raadt dat het later, hoe het ontknoopt –

Ontdek ons vol­le­di­ge na­jaars­pro­gram­ma t.e.m. decem­ber 2023 in onze fol­der [PDF], ook te vin­den op diver­se cul­tu­re­le locaties!

In deze fon­ke­len­de fol­der met folie­druk pre­sen­te­ren wij u ons najaars­pro­gram­ma met een gou­den rand­je. Speciaal voor onze twin­tig­ste ver­jaar­dag dui­ken twee voor­ma­li­ge boeg­beel­den uit de geschie­de­nis van OFFoff terug op in het pro­gram­ma. Tegelijk geven we kan­sen aan nieu­we pro­gram­ma­to­ren zoals de jon­ge kunst­his­to­ri­cus Anthony Brynaert. Sofie Verdoodt, lan­ge tijd de cory­fee van OFFoff, maakt een een­ma­li­ge come­back als co-cura­tor van de fees­te­lij­ke jubi­le­u­me­di­tie van onze Nacht van de Experimentele Film. Samen met Godart Bakkers, na Sofie vele jaren het gezicht van OFFoff, bren­gen we een aller­laat­ste pro­gram­ma in Club Solo in Breda: een samen­wer­king die in 2015 begon en ein­digt met een – al zeg­gen we het zelf – indruk­wek­kend een­daags film­fes­ti­val. Daarnaast her­ne­men we twee programma’s die Godart met Monokino tij­dens SHHH in Oostende orga­ni­seer­de: de Gentse kun­ste­naar Jasper Rigole en kunst­his­to­ri­cus Steven Jacobs pre­sen­te­ren hun film(programma) dank­zij OFFoff ook in de eigen thuis­stad. Alvast twee avon­den met live­mu­ziek, wat dit sei­zoen voor meer dan de helft van de der­tien programma’s het geval is! En wie weet ook voor onze gehei­me scree­ning op Film Fest Gent… 

Van viool, harp en trom­pet tot gita­ren en elec­tro­ni­ca. ​“Het gaat om ​‘in de stem­ming’ komen, let­ter­lijk, het mate­ri­aal en jezelf stem­men, zoals je met een instru­ment zou doen,” ver­telt Hannes Verhoustraete over zijn nieu­we essay­film Broken View. Het zoe­ken naar manie­ren om de sta­ti­sche, van glas gemaak­te beel­den van de his­to­ri­sche tover­lan­taarn in bewe­ging te bren­gen, was tege­lijk een eigen, con­ti­nu bewe­gen tus­sen het ver­le­den en de onmid­del­lijk­heid van het nu. Kinetisch kun­ste­naar en ani­ma­tie­fil­mer Robert Breer schiet dit najaars­sei­zoen in gang. ​“Ik ben gefas­ci­neerd door alles wat beweegt, of het nu figu­ra­tief is of niet,” stel­de hij. Floris Vanhoof re-ani­meert 750 mil­joen jaar oude fos­sie­len. De dit jaar over­le­den José Antonio Sistiaga en Rainer Kohlberger explo­re­ren de opti­sche kracht van kleur in con­stan­te bewe­ging. De ene via een levens­werk van hand­ge­schil­der­de 35mm-pel­li­cu­le en de ande­re via algo­rit­mes, AI en door machi­ne learning gege­ne­reer­de beel­den met zelf­ge­maak­te soft­wa­re. Een week na deze kleu­ren­storm scha­ke­len we naar het pure zwart van João César Monteiro’s Snow White, maar zelfs daar kij­ken we 75 minu­ten lang naar dan­sen­de filmkorrels. 

Al dit spek­ta­kel beleeft u voort­aan zon­der schui­fe­lend zit­vlak. De ban­ken in onze cine­ma­zaal krij­gen dit sei­zoen hand­ge­maak­te en geper­so­na­li­seer­de bekle­ding uit loka­le scha­pen­wol. Kom naar de eer­ste zit­ting met aan­past inhul­di­gings­pro­gram­ma. Vlak voor druk schonk het nieuws dat het Vlaamse Audiovisueel Fonds OFFoff de komen­de drie jaar met meer mid­de­len onder­steunt onze ver­jaar­dag nog wat extra glans! Er beweegt wat.

“Kletterende bier­fles­jes op de blau­we hard­ste­nen vloer, sta­pels matras­sen met vroe­ge doe­ze­laars en een gesleur met plas­tic tuin­stoel­tjes,” zo bericht­te cri­ti­ca Liv Laveyne over de Eerste Langste Nacht van de Experimentele Film twin­tig jaar gele­den in het Caermersklooster, nu Kunsthal Gent. ​“Ruim drie­hon­derd men­sen door­ston­den het hon­den­weer om zich te laven aan veer­tig expe­ri­men­te­le films, goed voor acht uur kijk­er­va­ring.” Daar klonk het plan om ​“onder de naam Off-Off Cinema een vol­waar­di­ge bios­coop op te rich­ten.” Zo geschied­de met onze eer­ste film­avond in het Klein Begijnhof op 15 sep­tem­ber 2003. ​“De toe­komst voor de expe­ri­men­te­le film in Gent ziet er roos­kleu­rig uit,” besloot Laveyne. ​“Wordt vervolgd!”

Ontdek ons vol­le­di­ge voor­jaars­pro­gram­ma t.e.m. mei 2023 in onze fol­der [PDF], ook te vin­den op diver­se cul­tu­re­le locaties!

“Ik schrijf je in beel­den,” mij­mert de betreur­de Jean-Luc Godard in Scénario de Sauve qui peut (la vie), een video die een papie­ren script ver­ving. Zijn oeu­vre over­stijgt op sen­su­e­le, lyri­sche en plas­ti­sche wij­ze elk onder­scheid tus­sen het ​‘fil­mi­sche’ en het ​‘lite­rai­re’. De ide­a­le ope­ner van ons nieu­we pro­gram­ma in het teken van film en taal.

Walter Benjamin beschreef in 1926 een taal­spel waar­in hij een 11-jarig meis­je met een vijf­tal woor­den zin­nen liet bou­wen. Hij noem­de het ​‘Phantasiesätze’, fan­ta­sie­fra­ses. Het inspi­reer­de de gelijk­na­mi­ge kort­film die Helena Wittmann opnam in een car­te blan­che rond haar nieu­we film, Human Flowers of Flesh – te zien tij­dens Film Fest Gent. In de lijn van Benjamins expe­ri­men­te­le tekst is dit najaars­sei­zoen een schui­ven en ver­bin­den van ver­schil­len­de programma’s om een ver­haal te schrijven.

Onze fol­der [PDF] met het vol­le­di­ge najaars­pro­gram­ma t.e.m. decem­ber 2022 is te vin­den op diver­se cul­tu­re­le locaties!

“Ik ben een ama­teur die films maakt als een schil­der, schil­dert als een beeld­hou­wer, beeld­houwt als een muzi­kant en musi­ceert als een film­ma­ker… soms alles tege­lijk.” Michael Snow ver­zin­ne­beeldt per­fect de grond­toon van ons nieu­we film­sei­zoen dat meer dan ooit met de ande­re kun­sten flirt.

In Snows klas­sie­ker Wavelength – een van de vele films in het pro­gram­ma – strandt een 45-minu­ten-lan­ge zoom­be­we­ging uit­ein­de­lijk op een foto van gol­ven, de onein­di­ge zee, als hori­zon en als ver­dwijn­punt. Ons voor­jaars­pro­gram­ma bevraagt de gren­zen van het medi­um en zoekt de ant­woor­den veel­al in natuur en land­schap.

Zo erva­ren we in At Sea de pracht en inten­si­teit van de oce­aan en het leven­di­ge kleu­ren­ras­ter van een con­tai­ner­schip door de ogen van Peter Hutton. Hij is net als Rose Lowder – wiens werk naast dat van Hutton voor­zien wordt van live­mu­ziek – opge­leid als schil­der en beeld­hou­wer. Wel meer films dit voor­jaar evo­ce­ren het gevoel ​“to be at sea”. Laat u meevoeren.

Onze pro­gram­ma­fol­der is te vin­den op diver­se cul­tu­re­le locaties!

Kunsthal Gent pre­sen­teert een twee­de edi­tie van het Zomersalon. BUY LOCAL #2 brengt in juli en augus­tus 2021 werk van 742 Gentenaars bij­een, in Kunsthal Gent én onli­ne. Steun een kun­ste­naar en koop een werk op deze gro­te ten­toon­stel­ling met een dwars­door­sne­de van de Gentse beel­den­de kunstscene.

We heb­ben er lang op moe­ten wach­ten, maar op maan­dag 14 juni her­o­pent onze zaal met Bioscopic Books: Final book pre­sen­ta­ti­on & scree­ning! Om alles in goe­de banen te kun­nen lei­den vra­gen we u op voor­hand te reser­ve­ren.

Op avond­ver­to­nin­gen is het nog even wach­ten, maar niet (te veel) getreurd. In het kader van de Bioscopic Books ten­toon­stel­ling in Kunsthal Gent pre­sen­teert OFFoff in de cine­ma­zaal een aan­tal films in loop die de rela­ties explo­re­ren tus­sen spre­ken en schrij­ven, lezen en kij­ken, tonen en ver­beel­den. Reserveren voor de ten­toon­stel­ling is verplicht.

Omwille van de nieu­we maat­re­ge­len tegen het coro­na­vi­rus zijn we ver­plicht om dit sei­zoen alle ver­to­nin­gen in Art Cinema OFFoff te annu­le­ren. We bie­den wel een gra­tis onli­ne pro­gram­ma aan met intro­duc­ties en nage­sprek­ken. In tus­sen­tijd ver­wij­zen we jul­lie ook graag door naar onli­ne alter­na­tie­ven voor (expe­ri­men­te­le) cine­ma dank­zij een over­zicht van Sabzian.

Met enke­le repri­ses van afge­las­te voor­jaars­ver­to­nin­gen en een aan­tal nieu­we programma’s zijn we in okto­ber hele­maal terug. Maak u klaar voor aan­stor­mend talent en cano­nie­ke films.

Up-to-date info­ma­tie en het vol­le­di­ge pro­gram­ma vind je hier.

Sculture Nel Tempo, de bij­zon­de­re docu­men­tai­re van Dany Deprez en Jan Peeters over beeld­hou­wer Philip Van Isacker is van­af 26 juni onli­ne te bekij­ken via dal​ton​.be. De film werd eer­der ver­toond in onze film­zaal en werpt niet alleen licht op de wer­ken van Van Isacker maar gaat tege­lijk op zoek naar het wezen van de beeldhouwkunst.

Een reis door­heen het oeu­vre van de Belgische kun­ste­naar is het ver­trek­punt voor een medi­ta­tie over de beeld­houw­kunst, de ver­gan­ke­lijk­heid van de kunst en de rol van twij­fel en onvoor­spel­baar­heid in ons leven en onze samenleving.

Als gevolg van de aan­hou­den­de maat­re­ge­len rond de pre­ven­tie van COVID-19 kun­nen alle res­te­ren­de scree­nings van dit sei­zoen helaas niet doorgaan.

In onze laat­ste nieuws­brief heb­ben we enke­le ini­ti­a­tie­ven opge­somd die expe­ri­men­te­le cine­ma (gra­tis) beschik­baar maken gedu­ren­de deze corona­cri­sis. Het is geen ver­van­ging van de authen­tie­ke cine­ma-erva­ring, maar lief­heb­bers kun­nen er terecht voor enke­le meer dan waar­de­vol­le alternatieven.

Wegens pre­ven­tie­ve maat­re­ge­len tegen het coro­na­vi­rus werd beslist om alle ver­to­nin­gen in Art Cinema OFFoff tot aan de paas­va­kan­tie te annu­le­ren. De ver­to­nin­gen op dins­dag 17/03 (Fiona Tan) en maan­dag 23/03 (Mona Hatoum) zul­len om die reden jam­mer genoeg niet plaats­vin­den. Op maan­dag 20 april hopen we jul­lie terug te kun­nen ver­wel­ko­men met Eva Beazar & Marie Menken!

Je ver­lie­zen in de ander en tege­lijk dich­ter bij jezelf komen? Het over­komt je in de lief­de, maar ook in film kan afstand kan­te­len in nabij­heid, voor­zich­ti­ge aan­dacht in tota­le over­ga­ve. Vanuit een intens gevoel­de affi­ni­teit geven film­ma­kers zich dit voor­jaar over aan die of dat ande­re. Ook dit sei­zoen vormt ons pro­gram­ma daar­bij een ont­moe­tings­plek waar een nieu­we gene­ra­tie film­ma­kers — Jasper Rigole, Eva Beazar, Damien Manivel — in dia­loog tre­den met enke­le monu­men­ta­le figu­ren — Gustav Deutsch, Mona Hatoum, Marie Menken — uit de his­to­ri­sche avant-garde.

Na vijf­tien jaar en een veel­voud aan film­ver­to­nin­gen is Art Cinema OFFoff geen nieu­we­ling meer. En toch maakt OFFoff dit najaar zijn debuut. Na wat voor­proef­jes gedu­ren­de het afge­lo­pen jaar wordt immers voor het eerst een vol­waar­dig sei­zoens­pro­gram­ma inge­richt in Kunsthal Gent, de nieu­we thuis­ba­sis van OFFoff. Niet geheel toe­val­lig maken nog­al wat debuut­films hun opwach­ting. Er is Gabriel van Agnes Martin, Meshes of the Afternoon van Maya Deren, Christmas on Earth van Barbara Rubin en 11 x 14 van James Benning. En dat voor­al op maan­dag. Wees welkom!

Na vijf­tien jaar ver­laat OFFoff de vas­te stek in het Begijnhof. In 2019 wordt Kunsthal Gent de nieu­we uit­vals­ba­sis. De inge­ni­eus gecon­stru­eer­de ver­to­nings­ruim­te is nog in opbouw, maar toch tekent OFFoff tij­dens het gro­te (her)openingsweekend van Kunsthal Gent pre­sent met een broad­cast, per­for­man­ces en – van­zelf­spre­kend – films. Meer nieuws over het afscheid van de oude zaal en de inhul­di­ging van de nieu­we volgt.

Met de fon­kel­nieu­we web­si­te weet ieder­een per­fect hoe laat een scree­ning begint en op wel­ke plek deze door­gaat. En nog belang­rij­ker: voort­aan kan nie­mand nog ver­ge­ten wel­ke programma’s zich in het ver­le­den waar en wan­neer voor­de­den, en wat ze pre­cies om het lijf had­den. Daarvoor zorgt het OFFoff Archief. Hier vind je in de toe­komst niet alleen een over­zicht van de voor­bije programma’s, maar ook bij­ko­mend tekst- en beeld­ma­te­ri­aal dat tot nage­nie­ten en naden­ken wil stem­men. Geen glans­rij­ke toe­komst zon­der uit­ge­licht verleden!

Na een car­ri­è­re die van hem de ​“vader en de pio­nier van de ani­ma­tie­film in België” maak­te, is Raoul Servais op 94-jari­ge leef­tijd overleden.

Hij laat een indruk­wek­kend oeu­vre ach­ter bestaan­de uit 16 kor­te ani­ma­tie­films en een lang­speel­film. Zijn films ston­den vaak in dia­loog met poli­tie­ke of soci­a­le kwes­ties, en wer­den inter­na­ti­o­naal gepre­zen. Hij ont­ving meer dan 60 inter­na­ti­o­na­le prij­zen, waar­on­der de Gouden Palm die hij ver­dien­de met zijn sur­re­a­lis­ti­sche film Harpya (1979).

Servais werd als een van de meest inno­va­tie­ve Belgische film­ma­kers van de 20ste eeuw gezien. Omdat hij voort­du­rend op zoek was naar ver­be­te­rin­gen in zijn tech­nie­ken bleef hij name­lijk steeds expe­ri­men­te­ren. Dit leid­de tot het ont­staan van zijn Servaisgrafie, een tech­niek die acteurs inte­greert in gete­ken­de decors, en die hij ont­wik­kel­de tij­dens het maken van zijn 1994 lang­speel­film Taxandria.

Als stich­ter van de oplei­ding blijft zijn invloed voel­baar onder stu­den­ten ani­ma­tie­film aan KASK Gent — wiens ont­staan in 1964÷1966÷1963 de eer­ste pro­fes­si­o­ne­le ani­ma­tie­school van Europa betekende.

afge­no­men door Laura Mathijs en Rien Arblaster op 29 maart 2023 in de Minardschouwburg.

Laura: Eerst en voor­al, danku dat je hier tijd voor wil­de maken. Ik kan me voor­stel­len dat het vrij druk is nu.

Lisa: Nee.

Laura: (haha) Ok, des te beter. Als stu­dent film en TV ben ik wel heel geïn­te­res­seerd in het maak­pro­ces van zo’n film als Spilliaert. Zou je ons een beet­je kun­nen door­lo­pen in hoe het tot stand is gekomen? 

Lisa: Het idee ont­stond al eigen­lijk heel lang gele­den, in 2015. Eigenlijk wel een tijd­je gele­den, omdat oor­spron­ke­lijk was het script samen met mijn zus Clara gemaakt, en het aller­eer­ste ver­trek­punt was het feit dat we in België zo vaak gecon­fron­teerd wor­den met de vraag ​‘zijn jul­lie fami­lie van Léon Spilliaert?’. Dat was de eer­ste moti­va­tie om er iets van te maken. Dan zat ik in de vol­tijd­se pro­duc­tie van mijn ande­re film, N.P, dus dat was op de ach­ter­grond gegaan. Dan, nadat N.P af was in 2020, dan zijn we er opnieuw in gevlo­gen. Dan was onze posi­tie ver­an­derd, dat ik meer het script en de regie zou dra­gen dan Clara, want oor­spron­ke­lijk was ook het plan dat Clara meer het visu­e­le ging doen. Want toen, rond 2015 – 16, toen teken­de ze voor­al, dat was haar medi­um. Maar dan in die jaren was haar prak­tijk ook gegroeid naar kera­miek. Dus zo heb­ben we dan de over­we­ging gemaakt van wat de juis­te, de goe­de posi­ties waren, en dan bleef het visu­e­le gedeel­te bij Clara, maar dan met sculp­tu­ren, die ook inhou­de­lijk een rol zou spe­len in de visu­e­le explo­sie, de visu­a­li­se­ring van de stam­bo­men. Dat resul­teer­de in een fysiek land­schap dat een belang­rijk visu­eel onder­deel is van de film. Zo was het begon­nen. En dan maak je een soort van script, opna­mes, en montages.

Laura: En de nar­ra­tie­ve struc­tuur is geba­seerd op rap. Hoe ben je daar­bij terecht gekomen?

Lisa: Dat was eer­der een inge­ving. Da’s niet zo’n nut­tig ant­woord… Het klinkt mis­schien een beet­je raar, maar voor mij was dat een manier om de tekst voor te dra­gen, en ik wou dat de tekst echt— ik meen die tek­sten. En ook zo dat prak­ti­se­ren van de rap, want ik heb dat nog nooit gedaan, ik heb echt jaren trai­ning gedaan. Er was ook iemand die mij leer­de rap­pen. Maar dan wor­den er ook wel meer inte­res­san­te din­gen geschre­ven over dit gege­ven, zoals de vrije iden­ti­teits­vor­ming van rap tegen­over gecon­stru­eer­de iden­ti­teit in de stambomen.

Laura: Ja, dat was mijn vol­gen­de vraag ook, dat die link bestaat, door ande­ren gelegd. Wat vind jij van deze interpretatie?

Lisa: Da’s fan­tas­tisch. Ja. Da’s net denk ik mooi eraan.

Rien: Er wordt ook de link tus­sen rap en het poli­tie­ke, en ik vroeg me af of er ook een poli­tie­ke impuls zit ach­ter je eigen werk, in Spilliaert, of over het algemeen.

Lisa: Politiek? Ja, dat is er zeker niet met de vin­ger dik opge­legd, maar ik pro­beer er wel veel mee te zeg­gen. Het was wel een beet­je de grens zoe­ken, want de fami­lie­stam­boom op zich, of de hele tra­di­tie van uw levens­ver­haal en zeg maar ant­woor­den zoe­ken in uw voor­ou­ders, daar zit wel iets tric­ky in. Dat is toch wel de kern van mijn inte­res­se, maar er is ook iets heel absurd aan. Maar ook door de ver­schil­len­de men­sen die aan de film­struc­tuur gewerkt heb­ben, bij­voor­beeld die man­nen van het fami­lie­kun­de cen­trum in Oostende. Hun inter­view was echt fan­tas­tisch. Toen ik naar hun stap­te, dat was eigen­lijk het start­punt van het pro­ject, en zij hiel­pen ons om het stam­boom­on­der­zoek te doen — want je moet heel de aktes, en aller­lei papie­ren onder­zoe­ken, om link te vin­den met Léon Spilliaert. In dat pro­ces heb ik ze echt leren ken­nen, en het zijn echt fan­tas­ti­sche men­sen. Maar daar was ik wel mee bezig, in het maakproces.

Rien: Ik ben stu­dent lite­ra­tuur en ik ben bij­voor­beeld het les­bisch archief aan het onder­zoe­ken, en haar gedwon­gen ​‘doe-het-zelf’-heid en ik vroeg me af of u [met Spilliaert] een soort archief­je wou bou­wen van uw fami­lie, en een plaats zoe­ken bin­nen het gro­te­re of alge­me­ne archief.

Lisa: Ja, da’s wel vaak de kri­tiek ook op stam­boom­on­der­zoek, dat dat alleen langs de man­ne­lij­ke kant gaat. Maar je hebt eigen­lijk ver­schil­len­de manie­ren om je stam­boom te onder­zoe­ken, ook langs je moe­der­lij­ke lijn. Ja. Maar eigen­lijk is er wel heel wei­nig ruim­te voor de vrou­we­lij­ke kant, dat wordt wel op een manier gene­geerd. Want hoe het legi­tie­me, de iden­ti­teit op papier, hoe dat dat tot stand komt bin­nen de geschie­de­nis van de wet of van rech­ten, dat inte­res­seer­de me enorm. Dan heb ik even stu­die gedaan aan de uni­ver­si­teit in fami­lie­recht, dus dat pro­beer­de ik ook wel in de rap­tekst te ver­wer­ken. Does that make sense?

Rien: Ja, zeker.

Laura: Op Courtisane Festival maakt uw film­ver­to­ning deel uit van een soort dub­be­le ​‘dou­ble bill’ met de broer en zus Ghammam. In de film Spilliaert zien we je samen­wer­ken met je zus Clara, zoals je ook al paar keer hebt gedaan, bij­voor­beeld voor Hotel Red Shoes.

Lisa: N.P ook!

Laura: Ja! Hoe is het om samen te wer­ken met je zus?

Lisa: Wel, Hotel Red Shoes was de eer­ste ech­te samen­wer­king, als twee auteurs om het zo te zeg­gen, en daar­na was het voor ons veel natuur­lij­ker om de func­ties te ver­de­len. Bijvoorbeeld in N.P. was Clara hoofd­ac­tri­ce, en hier [in Spilliaert] maakt ze de sculp­tu­ren. Ik denk dat dat voor ons best werkt, op die manier. Clara heeft natuur­lijk ook haar eigen prak­tijk als kunstenaar.

Laura: Ja, dat sluit een beet­je aan bij een vaak terug­ke­rend ele­ment in je werk, name­lijk fami­lie, gene­a­lo­gie, afkomst. Bijvoorbeeld ook in Growth Record. Vanwaar komt die fas­ci­na­tie eigenlijk?

Lisa: Ja… Ik zou dat moe­ten kun­nen beantwoorden.

Laura: Het kan ook zijn dat er geen ant­woord op bestaat?

Lisa: Ja, een groot deel van het ant­woord zit in het maken zelf. Je wilt iets maken omdat je dat niet weet. Maar ik ben wel ergens dat hoofd­stuk aan het afron­den, want met N.P was ik zeker heel lang met dat the­ma bezig, en Growth Record ook. En Spilliaert is een beet­je voor mij het afron­den van dat the­ma. Ik heb denk ik wel alles gezegd met die drie wer­ken. Ik ben klaar voor iets nieuws. Maar ik denk dat de fas­ci­na­tie voor gene­a­lo­gie komt, en het is niet iets spe­ci­aals ofzo, omdat ik iets meer gecon­fron­teerd ben met die vraag door ouders die van twee ande­re plek­ken komen. Gewoon door zoiets sim­pel, denk ik.

Laura: Je ver­tel­de ooit in een inter­view dat, hoe­wel je werk van op de een of ande­re manier op je ach­ter­grond slaat, dat dat niet echt over jezelf per­sé gaat.

Lisa: Ik hoop het.

Laura: Kan je dat een beet­je verduidelijken?

Lisa: Ja, het zou erg zijn. Ik denk dat ik toch graag pro­beer iets te bete­ke­nen voor ande­re mensen.

Rien: Denk je dat dat moei­lijk gaat als je echt over jezelf een film maakt? 

Lisa: Wel, Growth Record is ook wel deels over mezelf. Ik denk dat er wel geneigd mag wor­den dat dat meer is. Anders gaat een kij­ker daar niet open voor staan.

Rien: Dat het niet in func­tie staat van jezelf?

Lisa: Ja, ik denk zoiets

Laura: Je zei als dat je vaak de vraag krijgt of je ver­want bent met Léon Spilliaert.

Lisa: Ja, maar nu is dat leuk, nu kan ik zeg­gen ​‘dan moet je naar de film kijken’.

Laura: Want je ant­woordt dan dat je met zo’n fami­lie­naam wel een soort van voor­be­stemd moet zijn om kun­ste­naar te worden.

Lisa: Ja, dat is het stand­punt van het per­so­na­ge dat ik speel in de film. Ik ben zo’n beet­je het fana­tie­ke personage.

Laura: Herken je jezelf dan ook ergens in Léon Spilliaerts werk?

Lisa: Ik vind het mooi werk. Maar ik weet het niet. Ik heb door dit te maken mij wel zeker ver­diept, en hij is echt, echt een heel goeie kun­ste­naar. Het ging meer over ​‘wat je pro­jec­teer je eigen­lijk op zo’n gege­ven?’. En wat wordt er door ande­re men­sen gepro­jec­teerd, en hoe ver­werk je zo’n din­gen om je eigen ver­haal te maken.

Laura: Een ding waar ik zo’n beet­je aan dacht is dat Léon Spilliaert vaak een beet­je wordt gel­inkt aan zeg maar het over­stij­gen van bepaal­de gen­res en stij­len in zijn kunst.

Lisa: Ja, da’s waar.

Laura: En dat ik dat bij jou ook wel een beet­je zie, dat je u niet laat limi­te­ren tot een bepaal­de stijl of een bepaald gen­re in je werk. 

Rien: Ik zie ook wel een soort inter­dis­ci­pli­na­ri­teit, door bij­voor­beeld rap te verwerken.

Lisa: Da’s wel ster­ker bij mijn zus. Bij mij is het meer echt film film gewor­den. Terwijl ik dat nooit heb gestu­deerd, ik heb foto­gra­fie gestu­deerd. Ik heb die vraag over Léon Spilliaert nog gekre­gen, en ik viel echt uit de lucht toen ik bij een ander inter­view kreeg ​‘Welke is je favo­rie­te werk van Léon Spilliaert?’

Laura: Da’s niet zo gemakkelijk.

Lisa: Niet dat mij dat niet inte­res­seert, ofzo. Maar dan heb je in de film naast die stem van mij nog een ande­re, belang­rij­ke twee­de stem van de film, de ech­te nazaat. De heel zach­te, man­ne­lij­ke stem die dat ver­telt. Dus hij is de éch­te nazaat. En dat was zo’n beet­je pro­be­ren om een dans te maken tus­sen twee stem­men — die fana­tie­ke gene­a­loog, kun­ste­naar, rap­per die zo geob­se­deerd is, ter­wijl zijn [de ech­te nazaat] ver­tel­ling heel sub­tiel en inge­to­gen is. En die dan men­gen in een mon­ta­ge met Bernard en Freddy van het fami­lie­kun­de cen­trum, en Anne Adriaens-Pannier, de Léon Spilliaert specialist.

Laura: Bij Léons werk gaat het vaak over het weer­ge­ven van een rea­li­teit, maar dan van­uit zijn eigen stand­punt, een soort van droom­ach­ti­ge ver­vor­ming van zijn rea­li­teit. Herken jij jezelf daar ook in?

Lisa: Nee. Ik vind het echt heel mooi werk, het doet echt iets met mij, maar of ik mij daar­in her­ken, dat niet. Terwijl je dat wel heel mooi kan horen bij die ano­nie­me nazaat, de manier waar­op hij zijn band voelt. Voor mij is bloed­ver­want­schap als the­ma een heel inte­res­sant gege­ven, tus­sen het absur­de en die schoon­heid, van ​‘hoe maak jij je leven leef­baar door zo’n ver­taal te maken’.

Laura: Hoe din­gen had­den kun­nen zijn, en de grens tus­sen feit en fic­tie is ook iets dat vaker terug­komt in je werk. Hoe zie jij die ver­hou­ding tus­sen feit en fic­tie in Spilliaert terugkomen?

Lisa: Ik denk dat dat in Spilliaert heel sterk aan­we­zig is in die legi­ti­mi­teit van iden­ti­teit, van wat zoge­zegd op papier staat, van wat door de staat gecon­stru­eerd is, die gecon­stru­eer­de legi­ti­mi­teit. Uw mama is zoge­zegd die per­soon, uw papa is zoge­zegd die per­soon, dat is al een gege­ven waar heel veel fic­tie kan in krui­pen. Daarin zit dat, denk ik. De nar­ra­tie­ve struc­tuur daar­en­te­gen, dat heb ik in een vrije vorm gedaan.

Rien: Was uw doel met de film om echt een fami­lie­ge­schie­de­nis zoge­zegd recon­stru­e­ren, of kwam het eer­der uit een per­soon­lij­ke zoektocht?

Lisa: De zoek­tocht was eigen­lijk al afge­rond in 2015, en dan zijn wij dus, en da’s een beet­je een spoi­ler, maar dan zijn we te weten geko­men dat we eigen­lijk pas in de 18^e eeuw een gemeen­schap­pe­lijk voor­va­der had­den met Léon Spilliaert. En da’s eigen­lijk heel, heel ver, zodat we met een wil­le­keu­ri­ge per­soon ook ​“fami­lie” kun­nen zijn. Toen dach­ten Clara en ik ​‘Hein? Zijn we ont­goo­cheld, of wat is dit gevoel?’ Dus dat vreem­de aspect van de zoek­tocht was er al bij het vertrekpunt.

Rien: Probeerde je voor­al dan ook de gevoe­lens die je kreeg bij die zoek­tocht weer te geven in de film?

Lisa: Ik denk dat dat onder­deel is van die absur­di­teit van een legi­tie­me con­struc­tie, van je fami­lie, of van je fami­lie­ge­schie­de­nis. Dat er heel veel fic­tie in zit.

Rien: Ja, da’s heel arbi­trair alle­maal eigenlijk.

Lisa: Mm-hmm. En die din­gen pro­beer­de ik samen met Benjamin, Nag Toekomst, de rap­per, samen in de tekst te gie­ten van de raps.

Laura: In de film wordt op een gege­ven moment ook gezegd [door Anne Andriaens-Pannier] dat kun­ste­naars ook con­stant evo­lu­e­ren, en dat je dat ook ziet in Léon Spilliaerts werk. Zie je ook in jouw werk al een soort evo­lu­tie terug­ko­men, of is dat iets dat jou ook bezighoudt? 

Lisa: Dat je kun­ste­naar niet mag pin­nen op een bepaal­de peri­o­de… Ja, ik ben nog niet zo oud, maar ook nog niet zo jong, maar ik denk dat ik dat wel ga leren ken­nen als ik ouder ben. Maar dat is ver­teld bin­nen echt kunst­his­to­ri­sche con­text. Ik denk dat ik dat over vijf jaar pas ga weten. Ik denk als je mis­schien tien, vijf­tien jaar bezig bent, dan krijg je dat soort com­men­ta­ren waar­schijn­lijk. Want bij Léon Spilliaert is het echt heel vaak, van ​‘Ja, ja! Die zelf­por­tret peri­o­de is mooi, maar de rest hmmmm’. Dat zeg­gen men­sen heel vaak, en daar­om ver­de­digt Anne dat op haar manier.

Laura: Ja, dat vond ik wel mooi in de film.

Lisa: Haar gedeel­te is eigen­lijk veel com­pac­ter gewor­den dan oor­spron­ke­lijk gepland, maar ik hoop wel — want inter­na­ti­o­naal ken­nen nog niet zoveel men­sen Spilliaert, zeker nog niet de men­sen die film kij­ken — dat dat gedeel­te men­sen moti­veert zijn werk te ont­dek­ken, of her­ont­dek­ken, want dat is wel mooi mee­ge­no­men. Ik vond het belang­rijk dat alle per­so­na­ges of alle figu­ren, inclu­sief Léon Spilliaert, op de meest res­pect­vol­le manier wer­den weer­ge­ge­ven. Want je kunt er eigen­lijk heel gemak­ke­lijk sati­re van maken. Dat was wel een bewust focus.

Laura: Ik denk dat dat zeker ook wel gelukt is. Misschien nog een laat­ste vraag­je dan: ben je op dit moment nog aan een ander pro­ject bezig, of is nog iets dat je wilt promoten?

Lisa: Ik denk dat Spilliaert zeker nog in België op ver­schil­len­de plaat­sen gaat spe­len. Ik heb mezelf een klein jaar vakan­tie gege­ven, dus ik heb nu veel rust gehad. Ik denk dat ik nu klaar ben om een nieuw script te schrij­ven. Mijn zus Clara heeft haar eer­ste solo in België, van­af sep­tem­ber in Antwerpen, in de Lichtekooi.