Benjamin Deboosere: Robinson Crusoe Is a Dick

Cornelia Geiser leest frag­men­ten voor uit stuk­ken van Pierre Corneille (Horace, Othon) en Bertolt Brecht (Het ver­hoor van Lucullus). Geiser en Jean-Marie Straub slaan een brug tus­sen deze tek­sten uit ver­schil­len­de tijd­per­ken en con­fron­te­ren de bar­baar­se heer­sers van het oude Rome, de konin­gen van het zeven­tien­de-eeuw­se Frankrijk, de fas­cis­ten van het Europa van de jaren 1930 en 1940 en, bij uit­brei­ding, de hui­di­ge macht­heb­bers. Door terug te kij­ken naar deze tek­sten van­uit zijn klei­ne Parijse appar­te­ment in 2009, ont­hult Straub hun inter­tek­stu­e­le bete­ke­nis­sen en laat hij ze reso­ne­ren met het heden.

“Misschien is het niet eens een film,” vroeg Straub zich hard­op af tij­dens een nage­sprek over Corneille-Brecht. Deze film bestaat inder­daad ​‘slechts’ uit een vrouw, Cornelia Geiser, die fron­taal een tekst voor­leest aan de came­ra in een­zelf­de hoek van Straubs Parijse appar­te­ment (dat ooit van de moe­der van Danièle Huillet was). De woor­den, hun dra­ma­tiek en into­na­tie roe­pen ech­ter mas­sie­ve tafe­re­len op, ultie­me von­nis­sen, brand­stich­tin­gen, de ​‘col­lec­tie­ve haat’ van Rome, ​“l’u­ni­que objet de mon res­sen­ti­ment” (“O Romen! ​‘t eenig kwaad, en oor­zaak van myn klaa­gen”, Corneille), en gaat ver­vol­gens nog die­per via het hoor­spel van Brecht, waar een pro­ces wegens oor­logs­mis­da­den plaats­vindt tegen een impe­ri­a­list, mis­schien dezelf­de impe­ri­a­list, mis­schien een wil­le­keu­ri­ge impe­ri­a­list. Het zou dwaas zijn om deze film mini­ma­lis­tisch te noe­men, want zelfs als het geluid was uit­ge­scha­keld, word je ver­voerd door de kleur­ver­an­de­rin­gen in kle­ding en zon­licht. Fascinatie, magie en geloof maken inte­graal deel uit van Straub-Huillets cine­ma, te mid­den van hun tota­le tegen­deel – ana­ly­se, kri­tisch ver­mo­gen en dwa­len­de gedach­ten. (Andy Rector)

* We pre­sen­te­ren de nieu­we kopie van het ori­gi­ne­le MiniDV-bronmateriaal.

* De film heeft drie ver­sies – A, B en C. Wij ver­to­nen ver­sie C, de eni­ge met Engelstalige onder­ti­tels (gemaakt door Misha Donat en Straub).

Na een schip­breuk strandt de Engelsman Robinson Crusoe op een(on)bewoond eiland. De klas­sie­ke roman van Daniel Defoe is door­heen de geschie­de­nis al (te)veel ver­teld, maar nog nooit zo kri­tisch in beeld gebracht als in de film van Deboosere. Door de ver­on­der­stel­lin­gen die het mythi­sche ver­haal uit­draagt te ont­man­te­len, decon­stru­eert de film op bru­ta­le wij­ze een van de kolo­ni­a­le bakens van de Europese literatuur.

Deze film is niet zomaar een bewer­king van Daniel Defoe’s roman Robinson Crusoe uit 1719. Het gaat in de eer­ste plaats om de cul­tu­re­le mythe­vor­ming waar het boek van aan de grond­slag ligt: een wit­te man ​‘civi­li­seert’ de inheem­se inwo­ners van een eiland en eigent zich het gebied toe. In deze tijd, waar­in de roep om het deko­lo­ni­se­ren van de kunst­we­reld en aan­ver­wan­te instel­lin­gen actu­e­ler is dan ooit, past Debooseres fil­mi­sche inter­ven­tie bin­nen een gro­te­re bewe­ging die als doel heeft de impe­ri­a­lis­ti­sche ide­o­lo­gie te ont­wrich­ten en te ver­van­gen. Het resul­taat is een unie­ke, sub­ver­sie­ve film, sati­risch en tege­lij­ker­tijd ver­ras­send char­mant, die zich ervan ver­ge­wist even­veel aan­dacht te beste­den aan die­ren en natuur als aan de dwaas­he­den van de door de mens gecon­stru­eer­de ​‘antro­poce­ne’ geschiedenis.

Het sterk­ste poli­tie­ke wapen van de film is onom­won­den humor: het nar­ra­tief neemt de vrij­heid om plots van rich­ting te ver­an­de­ren, de sound­track bevat zowel namaak-mili­tai­re ont­plof­fin­gen als een a‑capellakoor, con­ver­se­ren­de gei­ten zor­gen voor een moment van reflec­tie, en onze kijk op kan­ni­ba­len ver­an­dert voor­goed. Uiteindelijk wordt niets gespaard: reli­gie, auto­ri­teit, orde en gezag. Dankzij de fas­ci­ne­ren­de 16mm-beel­den en de bij­tend sati­ri­sche en onver­zet­te­lij­ke visie laat de film niets van zijn doel­wit heel. (Adrian Martin)