The Young and the Beautiful: Rose Lowder + Margarita Maximova
In de programmareeks ‘The Young & the Beautiful’ verhouden jonge filmmakers zich tot de experimentele canon. Margarita Maximova presenteert niet alleen een selectie van haar eigen werk naast dat van Rose Lowder, maar gaat ook muzikaal de dialoog aan door enkele van haar films te voorzien van een live soundtrack.
De Frans-Peruviaanse filmmaakster Rose Lowder (1941) ontwikkelde een geheel eigen, unieke manier van filmen. Met een 16mm Bolex camera filmt ze frame per frame, maar niet in opeenvolgende beelden – bepaalde frames laat ze leeg. Ze spoelt vervolgens de film terug in de camera en belicht dan alleen de tussenliggende frames die ze eerder leeg liet, vaak op een later tijdstip (soms jaren erna) of op een andere plaats. Met deze methode manipuleert en overstijgt ze de werkelijkheid om een nieuwe kijkervaring te creëren waarin verschillende situaties tegelijkertijd zijn te zien, ook al werden ze niet op die manier opgenomen. Haar cinema van de waarneming is een geduldig verweven van beelden, tijd en soms ruimte om verschillende momenten of plaatsen, vastgelegd op aan elkaar grenzende fotogrammen, te laten interageren op het scherm en in het hoofd van de toeschouwer. Zo bestaan haar beroemde Bouquets, gefilmd in eenzelfde omgeving op verschillende tijdstippen, uit een reeks films van telkens één minuut waarbij ook de (1440) door elkaar geplukte frames een boeket beelden vormen.
Lowder, opgeleid als beeldhouwer en schilder, vult het canvas niet in één lineaire beweging in, maar werkt van hier naar daar. Deze methode vereist een uiterst nauwgezette controle. Om dubbele belichtingen te vermijden en bij te houden wat gefilmd is en waar het zich op de filmrol bevindt, gebruikt ze de teller op de Bolex maar vooral haar eigen, zeer precieze en met de hand getekende schema’s, die ze ‘scores’ noemt. Het grafische vernuft en de semantische rijkdom en visuele schoonheid van deze schema’s verraden de complexiteit van Lowders techniek. Ze valt niet terug op een optische printer, maar werkt de films af in de camera.
Lowder filmt bescheiden, eenvoudige dingen, lang enkel op fietsafstand van haar huis in Avignon. Bloemen en water vormen terugkerende motieven in haar werk. Lowders persoonlijke beeldtaal geeft zowel uitdrukking aan de schoonheid van het landschap om haar heen als aan de magie van het filmkijken.
Volgens filmmaker en -theoreticus Peter Gidal maakt Lowders werk deel uit van een beweging richting een meervoudige in plaats van eenduidige identiteit, van subjectiviteit in plaats van objectiviteit en een vrouwelijke in plaats van mannelijke sensibiliteit. Zij reageerde: “In mijn films weet je niet precies waar iets is.” Het werk van de Belgisch-Russische kunstenares Margarita Maximova deelt vaak dit ‘buiten deze tijd’-gevoel en geeft zowel uitdrukking aan digitale als geografische of psychografische ontheemding. Hoewel Maximova’s ‘landschappen’ zijn gecreëerd met snelle, soms zeer elementaire digitale technieken, vormen ze een dominant, gevoelig en bijna subliem visueel element, dat een beroep doet op de psychologische en emotionele ontvankelijkheid van de toeschouwer.
In Maximova’s films ‘stottert’ de natuur om andere redenen dan bij Lowder. Sway a way is een filmische draaikolk van een heel ander soort, samengesteld uit beeldmateriaal van een mobiele telefoon die uit een vliegtuig valt, GoPro-camera’s die in de oceaan terechtkomen, in rivieren tuimelen of door vogels worden opgepikt. Een levensloop lijkt op te gaan in de draaikolk van het internet. In Just Call Him and See If He Picks Up volgen we via tekst een chatgesprek tussen twee zussen tegen een achtergrond van iets wat op het eerste gezicht een saaie monochrome roadmovie lijkt. De twee perspectieven in deze film resoneren misschien met Lowders Certaines observations; dit werk met twee 16mm-projectoren creëert één superimpositie die op de Pont d’Avignon plots openschuift tot twee schermen alvorens weer samen te komen.
Margarita Maximova (1990) woont en werkt momenteel in Berlijn. Ze werd geboren in Moskou en groeide op en studeerde in België (LUCA School of Arts Gent). In die periode werkte ze ook als vrijwilliger bij Art Cinema OFFoff! Op een apart scherm buiten de zaal, presenteert Maximova Bird. Deze film, die nooit eerder publiek is vertoond, werd gemaakt toen ze nog studeerde aan het LUCA. Een beeld van een vogel gefilmd in Riga werd eindeloos geïmporteerd en geëxporteerd in verschillende frame rates, totdat het abstraheerde en stokte. Deze instinctieve manier van werken, die haaks lijkt te staan op de uiterst gecontroleerde praktijk van Lowder, was Maximova’s eerste kennismaking met de experimentele film. In zekere zin is het een voorbode van haar stomme film The Vast, The Land, The Liquid waarin de lucht, de bergen en de golven blijven steken en het vermogen om het landschap accuraat weer te geven in twijfel kan worden getrokken.