Filmmaken als magisch proces en plastische exploratie in het werk van Stan Brakhage en Kenneth Anger, boegbeelden van trance en mythopoesis in de Amerikaanse avant-garde.
Kenneth Anger (°1927) heeft sinds 1937 een veertigtal korte films gemaakt. Zijn werken fungeren als een talisman van universele symbolen en persoonlijke obsessies, waarin mythe en ritueel worden gecombineerd tot cinema met de kracht van een spreuk of bezwering. We vertonen Invocation of My Demon Brother (1969), met muziek van Mick Jagger, uit de cyclus The Magick Lantern Cycle. Deze serie kortfilms werd geïnspireerd door de Britse occultist Aleister Crowley bijgenaamd ‘The Wickedest Man In the World’. In 2002 zette Anger een minder bekend facet van Crowley’s output centraal in de film The Man We Want to Hang, namelijk diens schilderijen en tekeningen. Anger maakte de opnames van de film tijdens een overzichtstentoonstelling van Crowley. De titel verwijst natuurlijk ook naar de manier waarop kunstwerken worden gerepresenteerd, namelijk opgehangen aan de muren van een galerie.
Anger geeft ‘acte de présence’ in de kortfilm The Dead (1960) van Stan Brakhage (1933−2003). “Het was mijn eerste film waarin zaken die gemakkelijk als symbolen kunnen worden opgevat, van hun symbolisch potentieel werden ontdaan door de manier van fotograferen”, aldus Brakhage. Het eerste herkenbare object in de film is de marmeren voet van een standbeeld dat bovenop een graf blijkt te staan. Brakhage filmde op Père Lachaise, maar het was hem niet te doen om de historische connotaties die dit beroemde Parijse kerkhof oproept. Het standbeeld wordt afgewisseld met het gezicht van een levend mens. Het naast elkaar plaatsen van cijfers, koude dode stenen en warm levend vlees, zet de film in beweging. De rusteloze camera stopt nooit of komt nooit dicht genoeg om het gevoel van desoriëntatie dat de hele film kenmerkt, te doen verdwijnen.In de loop van vijf decennia creëerde Brakhage een groot en divers oeuvre met technieken als ‘hand held camera’, direct schilderen op celluloid, in-camera editing, krassen op film, het gebruik van meerdere belichtingen enzovoorts. Geïnteresseerd in mythologie en geïnspireerd door muziek, poëzie, en visuele verschijnselen, verkent Brakhage in zijn films universele thema’s als geboorte, dood, seksualiteit en onschuld. In Star Garden (1974) wordt cinema herleid tot een essentiële werkelijkheid: het opkomen van de zon. In The Lion and the Zebra make God’s Raw Jewels (1999), een latere film van Brakhage, schildert hij op de pellicule waardoor een abstracte binnenwereld tot leven komt.