OFFoff OPEN AIR: Chris Marker 100

De Franse filmessayist Chris Marker zou deze zomer op 29 juli 100 jaar geworden zijn. Zijn werk ligt Art Cinema OFFoff na aan het hart. Als geen ander toonde Marker in zijn films zelf aan dat herinnering onmogelijk is zonder beelden, de twee zijn onlosmakelijk verbonden. Ter ere van zijn eeuwfeest presenteren we een openluchtvoorstelling van twee van Markers weinig vertoonde films: Le Mystère Koumiko (1965) en Si j’avais quatre dromadaires (1966), twee opeenvolgende reisdagboeken.

Onbezorgd reizen is nu reeds twee zomers onmogelijk of erg moeilijk. Chris Marker was een ‘cinéaste voyageur’ bij uitstek: andere landen, culturen of tijden vormden vaak de aanzet voor zijn werk. Met deze avond vieren we dan ook niet alleen Marker maar ook de terugkeer van cinema als collectieve ervaring en middel om te reizen en zich te verplaatsen. Marker zette het medium ook specifiek in als een manier van tijdreizen. Ongetwijfeld het bekendste voorbeeld daarvan is La Jetée (1962), dat de kijker meevoert tussen heden, verleden en toekomst door middel van een filmische opeenvolging van stilstaande beelden. Si j’avais quatre dromadaires bedient zich van hetzelfde vormelijke procedé.

Net zoals dit jaar vonden de Olympische Zomerspelen in 1964 plaats in Tokio. Het was de aanleiding voor Le Mystère Koumiko, Markers eerste film in Japan – het enige land waar deze eeuwige reisfilmer/filmreiziger steeds opnieuw naar zou terugkeren. De bijzondere fascinatie die hij voor de plek en cultuur koesterde zou bijna twintig jaar later culmineren in een van zijn bekendste filmessays, Sans Soleil (1983).

Marker bleef zelf een mysterieus figuur die schuilging achter tientallen pseudoniemen, weinig publiek verscheen en liever geen interviews of foto’s toestond. Zelfs over zijn geboorteplaats en –dag hield hij graag bewust mythes in stand. Zo schoof hij ooit 21 juli en Ulaanbaatar, Mongolië naar voor, en verzon hij in de biografie van zijn eerste en enige roman, Le coeur net (1950), geboren te zijn op 22 juli op het Franse Île aux Moines of “monnikeneiland”. We vertonen de films in een setting die wel lijkt aan te sluiten bij de persoon van Marker: de fantastische, weinig gekende binnentuin van onze buren van Het Pand, vlak naast de traditionele ingang van OFFoff. Dit grote ‘eiland in de stad’ maakt deel uit van het Caermersklooster en wordt momenteel bezet door de Pandemisten.

Deuren: 21:00, start film: 22:00

“Koumiko Murooka, secrétaire, plus de vingt ans, moins de trente, née en Mandchourie, aimant Giraudoux, détestant le mensonge, élève de l’Institut franco-japonais, aimant Truffaut, détestant les machines électriques et les Français trop galants, rencontrée par hasard à Tokyo, pendant les Jeux olympiques. Autour d’elle, le Japon…” (Chris Marker)

Tijdens de Olympische Spelen in Tokio ontdekt Chris Marker in de tribunes een jonge Japanse vrouw, Koumiko Muraoka genaamd. Hij filmt haar in de straten van Tokio terwijl ze hem vertelt over haarzelf en haar leven. De film is zowel een betoverend portret van deze jonge vrouw als van het moderne Tokio en de Japanse samenleving.

Avec ses quatre dromadaires

Don Pedro d’Alfaroubeira

Courut le monde et l’admira.

Il fit ce que je voudrais faire

Si j’avais quatre dromadaires.

Dit gedicht van Guillaume Apollinaire opent een reisverhaal waarin een amateurfotograaf samen met twee vrienden de foto’s van een wereldreis becommentarieert. De film is volledig opgebouwd uit om en bij 800 foto’s die Chris Marker tussen 1955 en 1965 maakte in 26 verschillende landen. De voice-over dialoog vormt een zoektocht naar de betekenis van het fotografische beeld. De vertelstem, muziek en montage animeren de foto’s, brengen ze tot leven en geven ze een hartslag.

De Belgische schrijver en filmmaker Eric de Kuyper beschreef Marker niet alleen als “een van de (laatste?) grote reizigers”, maar Si j’avais quatre dromadaires en Le Mystère Koumiko in het bijzonder, als “de meest gedurfde pogingen om woord en beeld tezelfdertijd zo onafhankelijk en toch zo afhankelijk mogelijk tegen elkaar te zetten: beeld- en woordmeditaties, maar ook beeld-woord- en woord-beeldmeditaties [met] teksten [die] ook zonder beeld de moeite waard zijn. Marker schrijft geen commentaar op beelden, maar schrijft in beeld en tekst.”