OFFoff-ON: Lisa & Clara Spilliaert

Het meis­je met rode schoe­nen aan gaat mee met de man met de blau­we ogen naar zijn ver­re land – ver­trek­kend van­uit Yokohama, één van de oud­ste haven­ste­den vlak­bij Tokyo waar vroe­ger de mees­te inter­na­ti­o­na­le sche­pen aan­kwa­men. Dit oud nos­tal­gisch lied­je uit 1922, zeer bekend als ​‘het meis­je met rode schoe­nen’ wordt gezon­gen in Japan als een klas­sie­ker. Dichtbij ons ouder­lij­ke huis in Japan staat er een hotel als één van de tal­lo­ze ​‘love hotels’ in Tokio, met dezelf­de naam als dit lied­je. De naam en ook het uit­zicht van het hotel weer­spie­ge­len de spe­ci­fie­ke nos­tal­gisch sfeer en het exo­tis­me van dit ver­haal. Er heerst een vreemd con­trast tus­sen de eer­der mar­gi­na­le wijk en dit hotel, gemaakt met val­se bak­ste­nen en aller­lei Europese ele­men­ten als ver­sie­ring ‑wat vroe­ger nog extra impact had op ons als hal­ve Belgische zus­ters in Tokyo. Dit pro­ject bestaat uit de per­soon­lij­ke archie­ven over dit hotel samen met een film­werk als nieuw inter­pre­ta­tie van het lied­je. Met de rode schoe­nen als de meta­fo­ri­sche rode draad wordt deze gehech­te plek door­grond als plaats voor de weder­zijd­se ver­lan­gens tus­sen Japan en België die er beleeft worden.

(…) In die video han­teert Spilliaert met een ach­te­lo­ze flair een repor­ta­ge­stijl, om dat type­ren­de gevoel van exis­ten­ti­ë­le ver­ve­ling op te roe­pen dat we her­ken­nen uit zove­le eigen­tijd­se art­hou­se­films uit Japan. De hele opbouw van de beel­den wordt gestuurd door het ver­lan­gen om een goe­de loca­tie te vin­den om een baby te foto­gra­fe­ren, om een ​‘goed’ por­tret van hem te kun­nen maken. (…) In Growth Record mani­fes­teert Lisa Spilliaert zich heel uit­druk­ke­lijk als foto­gra­fe. Op de klank­band ver­telt ze ook expli­ciet wat haar moti­va­tie is. In haar eigen stem biecht ze zon­der omwe­gen op dat ze seks heeft gehad met een Japanse man die negen maan­den later vader werd. Ze beeldt zich in dat zij­zelf net zo goed dege­ne kon zijn die zwan­ger werd, en dus de toe­kom­sti­ge moe­der. Om haar nieuws­gie­rig­heid naar de baby van die man te bevre­di­gen orga­ni­seert ze een foto­ses­sie. Het is haar bedoe­ling dit regel­ma­tig te her­ha­len, zodat ze de baby kan zien uit­groei­en tot een ech­te per­soon. Dit pro­ject is dui­de­lijk niet alleen een poging om een zeer jong men­se­lijk wezen­tje te por­tret­te­ren, maar even­zeer een vorm van zelf­por­tret. De vor­me­lij­ke aan­pak van het werk tilt het even­wel boven het auto­bi­o­gra­fi­sche uit en maakt er een medi­ta­tie van over foto­gra­fie als ritu­eel. De digi­ta­le revo­lu­tie heeft de han­de­ling van het foto­gra­fe­ren met een ​‘ouder­wet­se’ ana­lo­ge came­ra – met maxi­mum 36 opna­mes per film­rol­le­tje – tot een wel­over­wo­gen keu­ze gemaakt. Zoals de diver­si­teit aan for­ma­ten en ver­hou­din­gen in dit boek illu­streert, is Lisa Spilliaert een kind van haar tijd en beperkt ze zich niet tot één bepaald medi­um of for­maat. Toch schrikt ze er even­min voor terug om zich­zelf tech­ni­sche beper­kin­gen op te leg­gen. De mate­ri­a­li­teit van de ana­lo­ge foto­ca­me­ra komt sterk op het voor­plan in de video Growth Record, met de type­ren­de gelui­den, het gewicht en het beperk­te aan­tal opna­mes. Wanneer ze aan het ein­de van een film­rol­le­tje komt, bete­kent dit ook het ein­de van de video­re­por­ta­ge. Een pro­vo­ce­ren­de para­dox: Spilliaert com­bi­neert het ver­wel­ko­men van een pril leven, nau­we­lijks een paar maan­den oud, met een bewus­te nadruk op ein­dig­heid. (…) In Growth Record gaat de aan­dacht niet alleen naar het baby­jon­ge­tje, ook de vader komt in beeld, en er is de stem van de man ach­ter de came­ra. En toch han­delt de film hele­maal niet over man­ne­lij­ke emo­ties. Het is een film over de moe­der­lij­ke impuls, even onge­ge­neerd allu­sief als de video van Hotel Red Shoes over het opge­ven van de eigen maag­de­lijk­heid han­delt. (tekst door Edwin Carels)