Fire in the UK

Louis Benassi’s kort­film Black Umbrella bestaat uit found foot­a­ge van ver­schil­len­de bran­den in Londen tus­sen de jaren der­tig en vijf­tig, die blijk­baar gebruikt werd als trai­nings­films voor brand­weer­lie­den. De film wordt gepro­jec­teerd op drie scher­men als een drie­luik van een geës­the­ti­seer­de ramp waar rook uit ramen komt en vlam­men Crystal Palace bedrei­gen. Onder bege­lei­ding van een sound­track met een rol­len­de pia­no en con­tra­bas krij­gen de bran­den iets moois over zich, onder meer omdat Benassi meer recen­te beel­den van een vrouw met para­plu toe­voegt. Het beeld dat blijft han­gen is ech­ter niet dat van de mys­te­ri­eu­ze vrouw maar wel van hoe een bran­den­de fabriek eruit ziet na een Blitz-aan­val. Na de ver­woes­ten­de vuur­stor­men van het voor­af­gaan­de gescreen­de The War Game krijgt het beeld een bij­na mythi­sche inten­si­teit. Het vormt een col­lec­tie­ve her­in­ne­ring aan de ver­nie­ti­ging, aan de Grote Brand en inge­beel­de, nog te komen rampen.

The War Game is een dra­ma­do­cu­men­tai­re, geschre­ven, gere­gis­seerd en gepro­du­ceerd door Peter Watkins voor The Wednesday Play antho­lo­gie­reeks op BBC. Ze beschrijft de gevol­gen van een nucle­ai­re oor­log en zorg­de voor nog­al wat dei­ning bin­nen de BBC en de rege­ring, met als gevolg dat de film op 6 augus­tus 1965 (de 20^e ver­jaar­dag van de bom op Hiroshima) uit­ein­de­lijk niet werd ver­toond. De BBC ver­klaar­de dat het effect van de film te gru­we­lijk was om uit­ge­zon­den te wor­den. Toch raak­te de film geens­zins in de ver­geet­hoek en won deze in 1966 zelfs de Oscar voor bes­te docu­men­tai­re. Het duur­de ech­ter nog tot 1985 voor The War Game vol­le­dig te zien was op de Britse tele­vi­sie. De 48’ duren­de zwart-wit film beschrijft de peri­o­de net voor en net na een Russische nucle­ai­re aan­val tegen Groot-Britannië. De oor­zaak is een Chinese inva­sie in Zuid-Vietnam, waar­na de VS het licht op groen zet voor een tac­ti­sche nucle­ai­re oor­logs­voe­ring tegen China, weten­de dat zowel de Sovjet-Unie als de Oost-Duitse troe­pen West-Berlijn drei­gen bin­nen te val­len als ze dat besluit niet terug­trek­ken. De VS leg­gen zich niet neer bij de com­mu­nis­ti­sche drei­ge­men­ten en bezet­ten zelf West-Berlijn. Ze wor­den ech­ter ver­slaan waar­op een beperk­te nucle­ai­re oor­log uit­breekt tus­sen Oost en West en enke­le raket­ten Groot-Brittanië raken. De cha­os van de pre­lu­de op de aan­val, met inwo­ners die ver­plicht van de stad naar het plat­te­land geë­va­cu­eerd wor­den, voert ons naar Rochester, Kent, dat wordt getrof­fen door een raket die bedoeld was voor Gatwick Airport. De direc­te gevol­gen van de explo­sie wor­den getoond: de onmid­del­lij­ke ver­blin­ding van die­ge­nen die de explo­sie zagen, de fire­storm die een hit­te­golf ver­oor­zaakt, en natuur­lijk de ont­plof­fing zelf. Later zien we hoe het Britse leger lij­ken ver­brandt, hoe de poli­tie plun­de­raars neer­schiet en hoe de gan­se samen­le­ving ineen­stort ten gevol­ge van stra­lings­ziek­tes, psy­chi­sche scha­de en een ver­nie­tig­de infra­struc­tuur. Het ver­haal wordt ver­teld in de stijl van een nieuws­ma­ga­zi­ne-pro­gram­ma en bevat een aan­tal heel ver­schei­den onder­de­len: een docu­men­tai­re-ach­ti­ge chro­no­lo­gie van de belang­rijk­ste gebeur­te­nis­sen, repor­ta­ge-ach­ti­ge beel­den van de oor­log, de nucle­ai­re aan­val­len en de effec­ten daar­van op de bur­gers. Verder zien we kor­te eigen­tijd­se inter­views met voor­bij­gan­gers die gepolst wor­den naar hun ken­nis over nucle­ai­re oor­logs­voe­ring naast publie­ke figu­ren die opti­mis­ti­sche com­men­ta­ren leve­ren die bot­sen met ande­re beel­den in de film. Terzelfdertijd horen we een voi­ce-over die de gebeur­te­nis­sen beschrijft als din­gen die zou­den kun­nen gebeu­ren tij­dens een nucle­ai­re oor­log. De spre­ker her­in­nert de kij­kers eraan dat de civie­le bescher­ming van 1965 niet voor­be­reid is op der­ge­lij­ke gebeur­te­nis­sen, en dat een ade­qua­te voor­be­rei­ding mis­schien wel nooit moge­lijk zal zijn. Het bena­drukt dat de over­heid en het publiek ten onrech­te gedacht heb­ben dat een nucle­ai­re oor­log een beproe­ving is die kan over­leefd wor­den zoals de ​‘Blitz’, waar­bij bom­bar­de­men­ten tij­dens WOII vol­le­di­ge ste­den ver­nie­tig­den, maar dan op veel gro­te­re schaal. Deze ver­sie van The War Game is de bewer­king die Peter Watkins schonk aan de Londense brand­weer. Hij deed dit omdat van alle civie­le hulp­dien­sten die hij tij­dens zijn onder­zoek con­tac­teer­de, zij de eni­ge waren die bruik­ba­re info kon­den ver­strek­ken over te nemen acties bij een even­tu­e­le atoom­ex­plo­sie. Alle ande­re hulp­dien­sten zoals ambu­lan­ce, poli­tie, … von­den zijn pro­ject te alarmerend.